Το γελαστό παιδί

Eκλογές 1961: Τότε που η ζωή ενός 24χρονου κόστιζε δυο χρόνια φυλακή

Των Μόρφη Στεφούδη – Ηλία Ν. Σμήλιου

Ο Στέφανος Βελδελμίρης γεννήθηκε το 1937 στις Συκιές της Θεσ/νίκης κι από τα εφηβικά του ακόμη χρόνια οργανώθηκε στην Ε.Δ.Α. κι ανέπτυξε σημαντική πολιτική δράση. Σπούδασε ηλεκτρολόγος ενώ οι σπουδές του στη Σχολή Τεχνικών του Ναυτικού διακόπηκαν, όταν απολύθηκε λόγω πολιτικών φρονημάτων. Σημαντικότατη δράση ανέπτυξε και κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, διεκδικώντας την κατάργηση των στρατοπέδων εργασίας, όπου το καθεστώς συγκέντρωνε τους αριστερούς φαντάρους.

Στην Ελλάδα, το φθινόπωρο του 1961, το καθεστώς ετοιμαζόταν για τις εκλογές της 29ης Οκτώβρη. Το ζητούμενο δεν ήταν απλά η ανάδειξη ως πρώτου κόμματος της Ε.Ρ.Ε., που υπό την ηγεσία του Κων/νου Καραμανλή (του πρεσβύτερου) είχε την υποστήριξη των Αμερικάνων και συγκέντρωνε στους κόλπους του το σύνολο των ακραία συντηρητικών Ελλήνων.
Εξίσου σημαντική ήταν η μεγαλύτερη δυνατή συρρίκνωση έως εξαφάνιση από το πολιτικό σκηνικό της αριστεράς και του εκλογικού της συνδυασμού, του Πατριωτικού Μετώπου. Ήταν άλλωστε πρόσφατες οι μνήμες από τις εκλογές του 1958, όταν η αριστερά συγκέντρωσε το 24,42%, και σε συνδυασμό με την πολυδιάσπαση του δεύτερου πυλώνα του αστισμού, των κεντρώων, είχε αναδειχθεί αξιωματική αντιπολίτευση. Έτσι το 1961 Αμερικάνοι και ντόπιοι εντολοδόχοι «θέλαν να κερδίσουν τις εκλογές και χρησιμοποίησαν, εκτός από τη νοθεία και τη βία μέχρι τα τελευταία της όρια», όπως εύστοχα λέει σε συνέντευξή του, ο πατέρας του Στέφ. Βελδελμίρη, Σίμος.

Οι εκλογές του 1961 έμειναν στην ιστορία ως «εκλογές βίας και νοθείας», στις οποίες «ψήφισαν ακόμη και τα δέντρα και οι νεκροί. Και ψήφισαν όλοι Καραμανλή!». Μια τέτοια όμως ερμηνεία της «βίας και νοθείας» αναφέρεται κυρίως στο δεύτερο όρο και απαντά στο αίτημα εκδημοκρατισμού του πολιτικού συστήματος, χωρίς βέβαια να αμφισβητείται η θέση της Ελλάδας στο διεθνές status quo. Έτσι το σύστημα αναδεικνύει τη νοθεία και τις διαμαρτυρίες των κεντρώων του Γεωργίου Παπανδρέου (του πρεσβύτερου, επίσης) αλλά αφήνει στην αφάνεια την απερίγραπτη βία που γνώρισαν οι απόκληροι του συστήματος, οι αριστεροί. Στερημένοι έτσι κι αλλιώς από κάθε δικαίωμα, στις συγκεκριμένες εκλογές είχαν να αντιμετωπίσουν και την απροκάλυπτη βία του κράτους: οπλισμένες ομάδες αστυνομικών και τραμπούκων πρώην δοσίλογων και ταγματασφαλιτών απαγόρευαν τη διανομή του υλικού του Πατριωτικού Μετώπου, διέλυαν τις συγκεντρώσεις του, ξυλοκοπούσαν άγρια τους οπαδούς του, έφτασαν μέχρι την εν ψυχρώ δολοφονία δύο νέων ανθρώπων του: του στρατιώτη Διονύση Κερπενιώτη από την Πάτρα και του 24χρονου Στέφανου Βελδελμίρη, στους Αμπελόκηπους.

Ο Στέφανος ήταν υπεύθυνος για τη λειτουργία των μικροφωνικών εγκαταστάσεων στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του Πατριωτικού Μετώπου. Στις 26 Οκτωβρίου, αφού τέλειωσε τις υποχρεώσεις του στη συγκέντρωση των Σερρών, επέστρεψε στη Θεσ/νίκη και προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει το σύντροφό του Μόρφη Στεφούδη στο μοίρασμα του προεκλογικού υλικού. Αργά το βράδυ, με ένα ταξί, πετούσαν τις προκηρύξεις στους δρόμους των δυτικών συνοικιών της Θεσ/νίκης. Τα τελευταία πακέτα προκηρύξεων πετάχτηκαν σε έναν αραιοκατοικημένο τότε χωματόδρομο (Φιλιππουπόλεως) που εκείνες τις μέρες σκαβόταν για να ασφαλτοστρωθεί. Ίσως αυτό το γεγονός ήταν καταλυτικό, αφού το ταξί δεν μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα και δίπλα στην είσοδο του σημερινού 3ου Δημ. Σχολείου Αμπ/πων ο χωροφύλακας Σπυρίδων Φιλίππου βρήκε την ευκαιρία να πυροβολήσει πέντε φορές εναντίον των δύο νεαρών επιβατών του ταξί. Δύο από τις σφαίρες τραυμάτισαν θανάσιμα στο κεφάλι το νεαρό Ε.Δ.Α.ίτη που παρά τις προσπάθειες των γιατρών εξέπνευσε την επόμενη μέρα.

Η κηδεία του νεαρού παλικαριού, παρά την απαγόρευση της αστυνομίας, μετατράπηκε σε ένα συλλαλητήριο χιλιάδων ανθρώπων που δεν μπορούσαν να κρύψουν την οργή τους, δε δέχονταν να χαλιναγωγήσουν τη διάθεσή τους για αγώνα, για ελευθερία, δημοκρατία, για μια καλύτερη ζωή στον τόπο τους. Όμως το καθεστώς πέτυχε το σκοπό του: η τρομοκρατία και η βία στον ακρότατο βαθμό της περιόρισαν το Πατριωτικό Μέτωπο σε ένα χαμηλό ποσοστό (14,62%) και την τρίτη θέση των εκλογών.

Και το έγκλημα συνεχίστηκε. Παρ’ ότι ο δολοφόνος αποκαλύφθηκε άμεσα, παραδόθηκε και ομολόγησε, το καθεστώς φρόντισε να μείνει στην ουσία ατιμώρητος. Ο Φιλίππου ισχυρίστηκε ότι πυροβόλησε γιατί θεώρησε ότι οι επιβαίνοντες ήταν λαθρέμποροι χασίς. Ισχυρίστηκε ακόμη ότι πυροβόλησε τα λάστιχα του αυτοκινήτου ενώ οι «εμπειρογνώμονες» αξιωματικοί του στρατού πρόβαλαν –και το δικαστήριο αποδέχτηκε– την πιθανότητα οι σφαίρες του να εξοστρακίστηκαν. Το δικαστήριο καταδίκασε τον Φιλίππου για «φόνο εξ’ αμελείας» σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση! Εκτίοντας δε την ποινή του στις αγροτικές φυλακές τιμωρήθηκε τελικά με 2 χρόνια φυλακή!!! Αυτό ήταν το κόστος της ζωής ενός νέου ανθρώπου, που έκανε το «λάθος» να είναι αριστερός, να αγωνίζεται για τις ιδέες του, για το δικαίωμα όλων των ανθρώπων σε μια καλύτερη ζωή…

Και μετά; Μετά ήρθε η λήθη… Μια έρευνα 15 χρόνια αργότερα από μια εφημερίδα του αστικού λεγόμενου τύπου και κάποιες αναφορές της μισής γραμμής σε κείμενα εφημερίδων της επίσημης αριστεράς, που καταντούν την ιστορία του λαϊκού μας κινήματος προσκλητήριο νεκρών, που δεν αναδεικνύουν και πολύ περισσότερο δεν προωθούν τη συνέχεια και δικαίωση των αγώνων τους. Και μόλις πριν λίγους μήνες έγινε κατορθωτό να τοποθετηθεί στο σημείο της δολοφονίας μια αναμνηστική πλάκα…

Με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τη δολοφονία του Στέφ. Βελδελμίρη έφτασε ο καιρός να διορθώσουμε το …λάθος. Όχι γιατί αισθανόμαστε την ανάγκη ενός ακόμη μνημόσυνου για έναν ακόμη από τους τόσους νεκρούς που έδωσε αυτός ο τόπος στον αγώνα ενάντια στην εκμετάλλευση της ζωής μας… Αλλά γιατί η ιστορία εκδικείται αυτούς που την ξεχνούν ή επιτρέπουν την παραχάραξή της, εξισώνοντας θύτες και θύματα ή ανταλλάσσοντας τους ρόλους τους. Κι επαναλαμβάνεται;...